Gra othello staje się coraz popularniejsza, ale wiele osób zna ją pod nazwą reversi. Nawet na polskiej Wikipedii możecie przeczytać, że reversi to inna nazwa othello. W rzeczywistości są to dwie inne gry. W obu gra się na planszy 8×8 przy pomocy pionów, które odwraca się w czasie gry, ale szczegóły są inne.

Chciałbym was zapoznać z zasadami tych dwóch różnych gier. Chciałbym żebyście dostrzegali różnice i umieli odróżnić reversi od othello.

Zanim opiszę zasady othello i reversi, zrobię mały wstęp historyczny. Gra o nazwie reversi niewątpliwie jest znana od XIX wieku. Niektóre źródła podają, że jej wynalazcą mógł być Lewis Waterman albo John Mollett. Jest wysoce prawdopodobne, że któryś z tych panów wykorzystał jakąś jeszcze starszą koncepcję.

Co ciekawe, gra reversi była jedną z pierwszych gier produkowanych przez znaną niemiecką firmę Ravensburger (tę samą, która wydaje grę Malefiz).

Othello jest wariantem reversi, którego zasady skodyfikował japończyk Goro Hasegawa. Jego firma – Kabushiki Kaisha Othello – zarejestrowała othello jako znak towarowy. Możemy więc powiedzieć, że reversi jest grą “tradycyjną”, natomiast othello jest powstałą na jej bazie grą współczesną, do której prawa są chronione.

Othello jest uprawiana jako sport umysłowy. Organizowane są turnieje, wyłania się mistrzów, na świecie działają związki promujące grę w othello. Od roku 2005 istnieje Światowa Federacja Othello. W tym sporcie szczególnie dobrzy są Japończycy. Obecnym mistrzem świata jest Yusuke Takanashi, który odebrał ten tytuł od Makoto Suekuniego.

Choć historycznie pierwsza była gra reversi, zacznę opisywanie zasad od gry othello. Tak będzie wygodniej, ponieważ othello ma lepiej ustalone zasady.

Othello – zasady gry

Do gry w othello potrzebna jest plansza o 64 kwadratowych polach (8×8). Plansza do othello jest zawsze zielona (jak na obrazku poniżej).

 

Dodatkowo potrzebne są 64 piony (zwane też dyskami), które z jednej strony są białe, z drugiej strony są czarne. Każdy pion może być wielokrotnie odwracany w trakcie gry, w zależności od tego który gracz go przejmuje.

Przed rozpoczęciem gry 4 piony są ułożone na czterech centralnych polach planszy. Są ułożone “w szachownicę” w taki sposób, że po lewej stronie każdego gracza jest pion czarny, po prawej jest biały. To początkowe ustawienie przedstawia diagram poniżej.

Jeden z graczy gra dyskami czarnymi, drugi białymi.  Grę rozpoczyna grający czarnymi. Następnie gracze wykonują ruchy na zmianę.

W othello każdy ruch polega na postawieniu swojego piona na planszy. Potem piony nie przesuwają się, ale mogą zmieniać swój kolor (czyli mogą być odwracane).

Piony trzeba stawiać w taki sposób, aby w każdym ruchu dokonać bicia przynajmniej jednego piona przeciwnika. Bicie odbywa się przez pojmanie, czyli przez takie postawienie piona, aby pomiędzy nim oraz innym własnym pionem znalazły się piony przeciwnika. Te piony – złapane pomiędzy nowo dostawiony pion i inny własny pion – są bite.

Bicie może być wykonane pionowo, poziomo lub ukośnie. W wyniku bicia wrogie piony stają się pionami gracza, czyli w praktyce zostają odwrócone na drugą stronę i zmieniają kolor.

Diagram poniżej pokazuje przykładowe bicia. Gdyby ruch miały czarne, mogłyby zagrać w pole zaznaczone czarną gwiazdką (C4). Wówczas pion stojący na polu D4 zostałby pojmany i zmieniłby kolor na czarny. W pojmaniu uczestniczyłby pion na polu E4.

Gdyby ruch należał do białych, mogłyby one zagrać w pole oznaczone białą gwiazdką (G4). W tej sytuacji doszłoby do przejęcia dwóch pionów (na polach F4 i E4). Pojmanie zostałoby dokonane przy współpracy z białym pionem na D4.

Przejmowanie pionów jest obowiązkowe w każdym ruchu. Jeśli nie ma możliwości bicia to nie ma możliwości wykonania ruchu.

Bicie jest możliwe w linii pionowej, poziomej i ukośnie. Jeśli w wyniku wykonania ruchu można bić w wielu kierunkach, bicie następuje we wszystkich kierunkach jednocześnie. Taką sytuację przedstawia diagram poniżej.

W tej sytuacji ruch należy do białych. Postawienie białego dysku na polu oznaczonym gwiazdką (F3) spowoduje bicie w pionie (pionów F4 i F5), w poziomie (piona E3) oraz ukośnie (piony E4 i D5). Wszytkie te piony zmienią po biciu kolor na biały.

Celem gry jest osiągnięcie maksymalnej liczby własnych pionów na planszy w momencie zakończenia gry.

Gra kończy się, gdy wszystkie pola zostaną zajęte. W rzadkich sytuacjach może dojść do zakończenia gry wcześniej, jeśli żaden z graczy nie może wykonać żadnego ruchu. Najczęściej do takiej sytuacji dochodzi, gdy z planszy znikną wszystkie piony jednego gracza.

Może też dojść do sytuacji, gdy gracz nie może wykonać ruchu, ale jego przeciwnik tak. W takiej sytuacji gracz niemogący wykonać ruchu pasuje (traci kolejkę). Wykonuje następny ruch dopiero wtedy, gdy będzie miał taką możliwość.

Zasady othello są właściwie proste, ale studiowanie tej gry może zająć całe życie. Jest w niej niesamowite piękno. Jest to gra elegancka, a jednocześnie bardzo zaskakująca.

Wiedząc jak grać w othello możemy wyjaśnić czym właściwie jest reversi.

Reversi – zasady gry

Dziś już nikt właściwie nie gra w prawdziwe reversi. Zasady tej gry są podobne jak othello, ale jest kilka istotnych różnic.

Po pierwsze, w grze reversi nie ma ustalonych kolorów planszy i pionów. Plansza może być brązowa, biała lub żółta. Zdarza się nawet, że w starych planszach do reversi pola nie są kwadratami ale np. kołami połączonymi liniami. Kolory pionów mogą być różne np. zielone i czerwone albo czerwone i niebieskie.

Po drugie w grze reversi nie kładzie się czterech pierwszych pionów na planszy przed rozpoczęciem gry. Istnieje tylko obowiązek zagrania na początku w cztery centralne pola. Dopiero po zagraniu w centralne pola pojawia się obowiązek bicia. Oznacza to, że w pewnych przypadkach gra w reversi może się zacząć od ustawienia pionów jak na diagramie poniżej.

W othello taki układ początkowy nie jest niemożliwy. Swoją drogą uważa się, że taki układ owocuje nierówną grą. Dlatego othello eliminuje możliwość rozpoczęcia gry od tego układu.

Po trzecie w niektórych wariantach reversi bicie może zachodzić tylko w jednym kierunku. Spotkałem się ze starymi opisami zasad reversi, które mówiły o konieczności wybrania jednego kierunku bicia, jeśli w danej sytuacji można bić w kilku kierunkach. Gdyby w sytuacji na diagramie poniżej gracz czerwony zagrał w pole oznaczone gwiazdką, musiałby wybrać pomiędzy biciem pionowym i poziomym. To ogromnie wiele zmienia dla strategii i charakteru gry.

Po czwarte, w reversi nie ma reguły utraty ruchu w razie braku możliwości wykonania go. Jeśli jakiś gracz traci możliwość ruchu, gra się kończy.

Dlaczego reversi i othello są mylone?

Na koniec należy odpowiedzieć na pytanie, dlaczego dochodzi do tak częstego mylenia reversi i othello?

Wspomniałem, że othello to nowsza i lepiej dopracowana gra, ale zwiazana z nią własność intelektualna ciągle jest chroniona. Reversi nie jest zastrzeżonym znakiem towarowym, a othello tak. Z tego powodu twórcy gier i aplikacji do grania na komputerach starają się unikać nazwy othello. Ponadto aby nie naruszać praw do othello starają się oni sami wprowadzać pewne zmiany np. stosują piony czerwone i niebieskie zamiast białych i czarnych, mimo to resztę gry opierają na zasadach othello.

Niektórzy fani othello narzekają, że mylenie tych dwóch gier jest krzywdzące dla othello. Ludzie grają w othello i mówią, że grają w reversi. Utrudnia to promowanie wiedzy na temat othello.

Othello jest grą z wielu powodów wspaniałą. Jest prosta, a jednocześnie jakże dramatyczna, jakże zaskakująca! Osobiście uwielbiam tę grę i od dawna studiuję jej strategię. Zacząłem nawet pisać kurs strategii Othello, którego pierwsze części znajdziecie poniżej.

• Kurs Othello, cz. 1: Podstawy strategii, dyski stabilne i mobilność
• Kurs Othello, cz. 2: Nie buduj ścian i bądź cicho!
• Kurs Othello cz. 3: Jak zacząć, żeby źle nie skończyć?
• Kurs Othello cz. 4: Jechanie po bandzie i życie na krawędzi
• Kurs Othello cz. 5: Końcówki, czyli jak nie przegrać w ostatnim ruchu