Opisywałem już podstawowe odmiany warcabów i przy okazji tłumaczyłem, że warcaby to nie jest jedna gra. Warcaby to grupa gier, a wszystkie gry z tej grupy mają pewne wspólne zasady. W większości odmian pionki poruszają się na ukos (diagonalnie), ale są też odmiany, w których piony poruszają się po liniach prostych (ortogonalnie). Dziś chciałbym wam przedstawić trzy odmiany takich właśnie warcabów: Warcaby Tureckie, Croda oraz Dameo. Warcaby tureckie to gra tradycyjna, natomiast Dameo i Croda to bardzo udane gry współczesne.

Warcaby ortogonalne zachowują wszystkie wspólne cechy gier warcabowych. Piony poruszają się o jedno pole do przodu. Po dotarciu do ostatniej linii stają się damkami i zyskują nowe możliwości bicia. Bicie jest obowiązkowe, co jest podstawową cechą gier warcabowych. Co więcej, wszystkie opisane w tym artykule odmiany warcabów ortogonalnych są rozgrywane na planszy 8×8.

Mimo tych “warcabowych” cech trzeba powiedzieć, że warcaby ortogonalne są w jakiś sposób inne od typowych warcabów diagonalnych (ukośnych). Zwykle każdy pion ma trzy, a nie dwie możliwości ruchu. Damki wydają się potężniejsze, a poza tym gra toczy się na wszystkich polach planszy (a nie tylko na białych lub czarnych). To bardzo wiele zmienia.

Przejdźmy do opisów konkretnych gier.

Warcaby Tureckie

Warcaby Tureckie są znane również pod nazwami Dama, Dama oyunu oraz Türk damasi. Są uprawiane w Turcji, Egipicie, Libanie, Syrii, Jordanii oraz w innych krajach Bliskiego Wschodu, także turniejowo jako sport umysłowy. Istnieje Federacja Warcabów Tureckich, a od roku 2014 rozgrywane są mistrzostwa świata.

Gra rozgrywana jest na planszy 8×8. W Europie najczęściej używa się zwykłej szachownicy i płaskich pionów (takich jak w innych warcabach). Na bliskim wschodzie używa się jednokolorowej planszy 8×8 oraz bierek bardziej przypominających pionki szachowe.

W grze bierze udział 16 pionów białych i 16 pionów czarnych. Przed rozpoczęciem gry ustawione są one w dwóch rzędach w taki sposób, że jest za nimi jeszcze jeden wolny rząd. Pokazano to na obrazku poniżej.

Zasady gry są następujące.

• Zwykłe piony mogą się poruszać o jedno pole do przodu lub w bok. Nie można się ruszać na ukos, nie można wykonywać ruchów do tyłu. Obrazek poniżej prezentuje możliwości ruchu.

• Pion bije piony przeciwnika poprzez przeskakiwanie ich w linii prostej (do przodu lub w bok). Można wykonać dwa lub więcej bić jednocześnie, tak jak pokazano na obrazku poniżej.

• Bicie jest obowiązkowe.
• Jeśli istnieje kilka możliwości bicia, gracz ma obowiązek dokonania bicia najbardziej korzystnego. Za bicie najbardziej korzystne uważa się takie, które pozwala zbić najwięcej bierek przeciwnika (nie ważne, czy te bierki to pionki czy damki).
• W czasie wielokrotnego bicia pion może skręcić o 90 stopni.
• Pion, który dociera do ostatniej linii, zostaje damką. Damka może poruszać się o dowolną liczbę pól pionowo lub poziomo (jak wieżą w szachach). Diagram poniżej pokazuje możliwości ruchu damki.

• Promocja do damki odbywa się natychmiast. Jeśli pion stanie się damką i ma możliwość bicia, powinien dokonać tego bicia w ramach tego samego ruchu (podobnie jak w warcabach rosyjskich).
• Damka bije piony przeciwnika przeskakując przez nie i lądując na dowolnym polu za zbitym pionem. Może bić kilka razy. Na rysunku poniżej pokazano jak damka bije dwa piony.

• Charakterystyczną cechą warcabów tureckich jest to, że piony są zdejmowane z planszy zaraz po przeskoczeniu ich, a nie po zakończeniu całego bicia. To sprawia, że pole na którym stał pion może być przekroczone drugi raz, co czasem zwiększa możliwości bicia.
• Gra toczy się do momentu zbicia wszystkich pionów przeciwnika albo zablokowania ich tak, aby nie miały możliwości ruchu.
• Może dojść do sytuacji, gdy na planszy zostanie jedna damka i jeden pion. W takiej sytuacji gracz z pionem jest uznawany za przegranego, mimo iż mógłby wiecznie unikać bicia.

Warcaby Tureckie są grą bardzo interesującą. Można je polecić również tym osobom, którym tradycyjne odmiany warcabów wydają się zbyt proste (choć tak naprawdę one nie są zbyt proste).

Co ciekawe, Warcaby Tureckie dały początek dwóm jeszcze bardziej złożonym grom – Crodzie i Dameo.

Croda

Croda to wariant warcabów opracowany w roku  1995 przez Ljubana Dedića (1056-2010). Był to chorwacki matematyk oraz mistrz Jugosławii w Warcabach Międzynarodowych. Celem Dedića było stworzenie gry warcabowej odpornej na “chorobę remisów”. Zwykle w sportach umysłowych remisy stają się bardzo częste, jeśli gra toczy się pomiędzy silnymi graczami na czołowych turniejach.

Croda łączy w sobie cechy Warcabów Tureckich z cechami Warcabów Międzynarodowych. W tej grze występuje ruch ukośny, ale większe znaczenie mają ruchy po linii prostej. Dlatego Crodę można śmiało zaliczyć do warcabów ortogonalnych.

Zasady gry są następujące.

• Gra rozgrywana jest na planszy 8×8 (zwykła szachownica).
• W grze biorą udział 24 piony białe i 24 czarne. Są ustawione na trzech pierwszych rzędach szachownicy. To początkowe ustawienie przedstawia diagram poniżej.

• Zwykły pionek może przesuwać się o jedno pole do przodu lub jedno do przodu na ukos. Diagram poniżej pokazuje ruch pionka.

• Bicie polega na przeskoczeniu przez pion przeciwnika.
• Uwaga: Bicie odbywa się tylko w ruchu po linii prostej (pionowo lub poziomo). Nie ma bicia na ukos! Zauważcie, że przy biciu pionek może wykonać ruch poziomo (co nie jest możliwe w zwykłym ruchu bez bicia). Diagram poniżej pokazuje przykładowe możliwości bicia.

• Możliwe jest bicie kilku pionów naraz i zmienianie kierunku w czasie bicia o 90 stopni.

• Bicie jest obowiązkowe (jak zawsze w warcabach).
• Przy dwóch możliwościach bicia należy zrealizować bicie najbardziej korzystne (tzn. zabijające największą liczbę pionów i/lub damek przeciwnika).
• Pion, który dociera do ostatniej linii staje się damką. Damka porusza się o dowolną liczbę linii pionowo lub poziomo (jak wieża w szachach).

• Damka bije piony przeciwnika przeskakując przez nie i lądując na dowolnym polu za zbitym pionem. Może bić kilka razy, tak jak na rysunku poniżej, gdzie czarna damka bije dwa białe piony.

• Pion jest promowany do damki tylko jeśli zakończy swój ruch na ostatniej linii. Jeśli w ciągu kilkukrotnego bicia dotrze on do ostatniej linii i musi się od niej “odbić”, nie zostaje promowany.

• Grę wygrywa ten kto zabije wszystkie piony przeciwnika lub zablokuje przeciwnika tak, aby ten nie mógł wykonać ruchu.

Dameo

Dameo to kolejny współczesny wariant warcabów. Jego twórcą jest Christian Freeling, urodzony w roku 1947 holenderski projektant gier. Freeling wzorował się na grze Croda, choć rozwinął ją w bardzo oryginalny sposób. 

Dameo zostało opracowane w roku 2000. Freeling wprowadził do gry naprawdę oryginalne rozwiązania takie jak trapezowy początkowy układ pionów (zwiększający dynamiczność rozgrywki) oraz specjalny ruch tzw. ruch liniowy. Strategia tej gry pod wieloma względami jest bardziej “płynna” niż strategia innych gier warcabowych. Dameo niewątpliwie jest grą warcabową, ale w jakiś sposób zyskuje nowy poziom złożoności.

Zasady gry są następujące.

• Gra rozgrywana jest na planszy 8×8 (zwykła szachownica).
• W grze bierze udział 18 pionów białych i 18 czarnych. Są ustawione w kształcie trapezu na trzech pierwszych rzędach, tak jak pokazano na diagramie poniżej.

• Zwykły pionek może poruszyć się o jedno pole do przodu prosto lub na ukos (tak jak w grze Croda). Diagram poniżej pokazuje możliwości ruchu.

• Bicie polega na przeskoczeniu przez pion przeciwnika. Bicie odbywa się tylko w ruchu po linii prostej (pionowo lub poziomo, czyli ortogonalnie). Można bić w bok lub do tyłu, ale nie ma bicia na ukos!

• Bicie jest zawsze obowiązkowe

• Można bić po kilka pionów naraz i zmieniać kierunek ruchu w czasie wielokrotnego bicia.

• Przy dwóch (lub więcej) możliwościach bicia należy zrealizować bicie najbardziej korzystne (tzn. zabijające największą liczbę pionów i/lub damek przeciwnika).
• W Dameo istnieje tzw. ruch liniowy. Polega on na przemieszczeniu całej nieprzerwanej linii zwykłych pionów (pionowej lub poziomej). Linię można przemieścić o jedno pole do przodu, pionowo lub ukośnie, o ile istnieje wolne pole pozwalające na takie przemieszczenie.
  Uwaga: ruch liniowy odbywa się zawsze wzdłuż linii zajmowanych pól. Nie można przemieścić linii “poprzecznie”.
  Uwaga II: Ruch liniowy nigdy nie dotyczy damek. Dotyczy tylko linii pionów.
  Diagram poniżej prezentuje przykłady ruchów liniowych.

• Pion, który dociera do ostatniej linii staje się damką. Damka porusza się o dowolną liczbę pól pionowo, poziomo lub ukośnie (jak hetman w szachach).

• Choć damka może poruszać się na ukos, bić może tylko pionowo lub poziomo. Tak więc normalnie damka rusza się jak hetman w szachach, ale przy biciu porusza się podobnie jak wieża. W dameo bicie jest zawsze ortogonalne.
• Damka bije piony przeciwnika przeskakując przez nie i lądując na dowolnym polu za zbitym pionem. Może (a właściwie musi) bić kilka pionów jednocześnie. Może zmieniać kierunek w czasie bicia.

• Piony są zdejmowane z planszy po zakończeniu bicia. Nie można skakać więcej niż raz przez tego samego piona, natomiast można wielokrotnie przechodzić przez to samo puste pole.
• Promocja piona do damki następuje tylko jeśli pion zakończy ruch na ostatniej linii. Jeśli pion “odbije” się od linii w wyniku bicia, nie jest promowany.
• Jeśli linia pionów dociera do ostatniej linii (w wyniku ruchu liniowego), tylko pion na czele jest promowany. Przypomnę w tym miejscu, że ruch liniowy odbywa się zawsze wzdłuż linii pionów, nie w poprzek. Nie ma więc możliwości, żeby cała linia nagle stanęła na polu awansu.
• Grę wygrywa ten kto zabije wszystkie piony przeciwnika lub zablokuje przeciwnika tak, aby ten nie mógł wykonać ruchu.

Zalety warcabów ortogonalnych

Z moich obserwacji wynika, że warcaby ortogonalne są lepiej tolerowane przez osoby, które mają doświadczenie w innych grach (np. w szachach) natomiast nie lubią zwykłych warcabów diagonalnych ze względu na zbyt małe możliwości ruchu pojedynczych pionów, albo zbyt małą liczbę kombinacji na początku gry.

Oczywiście to nie oznacza, że warcaby ortogonalne są w jakiś sposób lepsze od diagonalnych. Nie. Te odmiany warcabów są po prostu inne. Wszystkich warto spróbować, natomiast jedne i drugie będą miały swoich zwolenników i przeciwników.

Polecam również inne moje teksty o warcabach:

• Warcaby diagonalne 8×8 – klasyczne, rosyjskie, amerykańskie, tajskie, włoskie, pool, hiszpańskie
• Warcaby diagonalne na zwiększonych planszach – międzynarodowe (polskie), radzieckie, kanadyjskie, fryzyjskie, ghańskie, malezyjskie
• Warcaby pokręcone – ukośne, narożnikowe, jednokierunkowe i na wybitkę
• Warcaby Wieżowe: Baszty i Laska

Szukasz sprzętu do warcabów?

W gry opisane w tym tekście możesz zagrać przy pomocy zestawu do warcabów klasycznych, choćby takiego jaki można znaleźć na Ceneo.pl.