W ramach kursu Othello omówiliśmy już podstawowe zasady strategii oraz sposoby na wykonywanie tzw. cichych ruchów, co jest szczególnie ważne w tzw. grze środkowej. W kolejnej lekcji omówimy podstawowe zasady otwarć, czyli rozpoczynania gry.

W większości gier strategicznych rozgrywaną partię można podzielić na trzy etapy:

• Otwarcie – pierwsze kilka lub kilkanaście ruchów, w których gracze przygotowują się do właściwej rozgrywki.
• Gra środkowa – kluczowy, środkowy moment gry, w którym gracze realizują swoje plany i zdobywają lub tracą przewagę.
• Końcówka – ostatnie ruchy, w których gracz mający przewagę stara się “dobić” przeciwnika, a przeciwnik stara się “uciec” osiągając remis lub nawet odwracając losy partii.

Dotychczas omawialiśmy zagadnienia Othello, które mogą być przydatne w grze środkowej . Dziś natomiast skupimy się na otwarciach, które zawsze mogą stanowić lepsze lub gorsze wejście w grę środkową.

Każda partia zaczyna się tak samo

Zacznijmy od samego początku partii. Na polach centralnych znajdują się cztery piony. Czarny wykonuje pierwszy ruch. Ma w sumie 4 możliwe opcje wskazane poniżej czarnymi gwiazdkami: F5, E6, C4 lub D3.

Czy, któryś z tych wyborów jest lepszy? Nie, ponieważ efekt każdego z tych ruchów będzie dokładnie taki sam. Załóżmy, że Czarny zagra w F5. Powstanie pozycja jak poniżej – czarna “litera T” i przyklejony do niej biały dysk.

Zagranie w pozostałe pola spowoduje powstanie identycznej pozycji, tylko inaczej ułożonej na planszy. Obrazek poniżej prezentuje wszystkie 4 możliwości otwarcia gry. Wszędzie to samo (litera T) tylko inaczej obrócone.

W tym miejscu chcę zwrócić waszą uwagę na ciekawą cechę Othello. Każda pozycja w grze może mieć kilka różnych obrazów. Wystarczy ją obrócić o 90 lub 180 stopni, albo zamienić w odbicie lustrzane. Zawsze będzie to ta sama pozycja niezależnie od “orientacji”. Niektóre programy do grania w Othello mają nawet opcję obracania planszy w trakcie gry, aby można było spojrzeć na tę samą pozycję z różnej strony.

W praktyce wielu graczy rozpoczyna grę tym samym ruchem (bardzo często jest to C4). Dzięki temu gracze zapewniają sobie podobne ułożenie gry w w wielu partiach.

Otwarcie równoległe, prostopadłe i ukośne

Wiemy zatem, że po pierwszym ruchu czarnych zawsze powstania ta sama pozycja. Kolejny ruch należy do białych. Załóżmy, że Czarny najpierw zagrał w F5. Biały będzie miał możliwości takie jak na obrazku poniżej: F4, F6 albo D6.

Oczywiście ta sytuacja mogłaby być inaczej odwrócona, ale schemat możliwych posunięć będzie podobny. Biały będzie miał zawsze 3 możliwości – bicie w pionie, bicie w poziomie lub bicie po skosie.

Na tym etapie Biały decyduje o charakterze dalszej rozgrywki. W wyniku jego ruchu może powstać jedno z trzech podstawowych otwarć, które pokazano na obrazku poniżej.

Gdyby Biały zagrał w F4, spowoduje otwarcie równoległe. Praktyka pokazuje, że to otwarcie daje przewagę Czarnemu, zapewniając mu od razu większą mobilność i możliwość wykonywania cichszych ruchów. Z tego powodu gracze grający białymi najczęściej unikają otwarcia równoległego i w grze turniejowej jest ono spotykane bardzo rzadko.

Gdyby Biały zagrał w D6, spowoduje otwarcie prostopadłe. Jest to typ otwarcia bardzo popularny w ostatnich latach, chyba najczęściej spotykany na turniejach. Często w tym otwarciu zdarza się sekwencja ruchów C4 E3 F4 C5 D6 F3 (lub analogiczna).

Gdyby Biały zagrał w F6, spowoduje otwarcie ukośne. Było ono bardzo popularne w latach 80., ale często prowadziło do uzyskania dużej mobilności przez Czarnego, toteż z czasem jego popularność spadła. W ostatnich latach obserwuje się nowe eksperymenty z tym otwarciem. Często w tym otwarciu zdarza się sekwencja ruchów C4 C3 D3 C5 (lub analogiczna).

Jako początkujący powinieneś zapamiętać tyle – biały decyduje o rodzaju otwarcia, a otwarcie równoległe najczęściej mu się nie opłaca.

Oczywiście Othello – jak każdy inny sport umysłowy – ma głębiej opracowaną teorię otwarć. Istnieją pewne “klasyczne” sposoby rozpoczynania partii i mają one fajne nazwy: nietoperz, róża, komin itd. Jednak na początku nie jest ważne uczenie się ich na pamięć. Znacznie lepiej jest poznać pewne zasady, których trzeba pilnować przy każdym otwarciu.

Złota szesnastka

Jedną z tych zasad jest złota szesnastka. W literaturze anglojęzycznej to pojęcie występuje jako “słodka szesnastka” (sweet 16), ale moim zdaniem termin “złota szesnastka” brzmi jakoś lepiej. Tak czy owak chodzi 16 pól w samym centrum planszy.

Z doświadczeń innych graczy wynika, że dobrze jest w początkowej fazie:

• grać w pola złotej szesnastki oraz…
• …zmuszać przeciwnika do grania poza tymi polami.

Dlaczego tak? Ponieważ dyski na złotej szesnastce nie zostaną długo dyskami zewnętrznymi, nawet jeśli początkowo nimi są. Gra musi się rozwijać na boki, więc te dyski nie będą stabilne. Poza tym zagranie poza słodką szesnastkę może spowodować, że przeciwnik dosięgnie krawędzi i zacznie po niej “pełzać”. W kolejnych lekcjach kursu omówimy grę na krawędzi, ale już teraz sygnalizuję, aby nie dopuszczać do niej przeciwnika zbyt łatwo.

Oczywiście zasadę słodkiej szesnastki trzeba traktować z pewnym dystansem. W wielu przypadkach opłaca się zostawać w jej ramach, ale są jeszcze inne rzeczy, o które trzeba dbać w trakcie otwarcia.

Kontrola centrum i zwarta pozycja!

Kiedyś już wspominałem, że w Othello w trakcie gry powstaje układ pionów połączonych ze sobą. Kontrolowanie centrum oznacza, że starasz się utrzymać swoje piony w środku tego układu zamiast rozstawiać je po obrzeżach. W większości przypadków kontrolowanie centrum wiąże się z robieniem ruchów cichych, ale nie zawsze tak jest. Przy rozpoczynaniu partii czasem opłaca się ruch głośniejszy, ale zapewniający bardziej centralną pozycję.

Istotne jest również, aby pozycja była zwarta tzn. aby nie zostawiać “dziur” między swoimi dyskami.

Zobaczmy to na przykładzie poniżej (Przykład 1). Biały ma wykonać ruch. Gwiazdkami zaznaczono wszystkie możliwości: C7, C3, E3 oraz E7.

W tym momencie wielu początkujących graczy wybrałoby ruchy E7, C7 albo C3. Te ruchy obracają tylko jeden dysk, więc wydają się bezpieczne i ciche. Tak naprawdę najbardziej korzystny jest ruch E3, który obróci aż dwa dyski (E4 oraz D4). Ten ruch daje bowiem silną pozycję w centrum, która – jak się przekonamy – zapewnia lepszą grę później.

Spójrzmy co by było gdyby zagrać C7. Pozornie “cichy” ruch, obraca tylko jeden dysk! I daje taką oto pozycję.

Niestety jak widać powyżej, Biały wyszedł poza “złotą szesnastkę” i pozostawił Czarnemu możliwość dalszego umacniania się w centrum. Warto zwrócić uwagę na pole C6, które tworzy istną “dziurę” wśród białych. Czarny nie może zagrać w tę dziurę, ale z całą pewnością będzie mógł to zrobić później. Takie dziury nie przynoszą nic dobrego.

Gdyby Biały nie zgrał w C7, ale w E7, popełni dokładnie ten sam błąd. Rozciągnie swoją pozycję, zrobi sobie “dziurę” i pozostawi Czarnemu mocną pozycję w centrum.

No dobrze. A gdyby w analizowanej pozycji Biały zagrał w C3? Obróci tylko jeden dysk i zagra w złotej szesnastce, wiec to chyba nie jest źle. Niestety stworzy on wówczas taką pozycję…

…a to tylko zachęci Czarnego do “zapchania dziury” i zagrania w C4. Czarny uzyska znów bardzo mocną pozycję w centrum.

W tej sytuacji musicie przyznać, że najlepszym wyjściem wydaje się niekoniecznie najcichszy ruch E3, który obraca dwa dyski a nie jeden. Dlaczego? Bowiem ten ruch umacnia pozycję w centrum, a na samym początku jest to ważniejsze niż prosty rachunek “głośności” ruchu. Jeśli Biały zagrałby w E3, tak jak radzimy, otrzyma mocną centralną pozycję.

Ruch tworzący tę pozycję nie był najcichszy, ale umożliwi robienie ruchów cichych w przyszłości (i może zmusić czarnego do głośnych).

Kto tutaj wygrywa?

Inny dobry przykład stanowi pozycja taka jak poniżej (Przykład 2). Na pierwszy rzut oka Biały stoi gorzej (ma dużo dysków zewnętrznych), ale z drugiej strony jego pozycja jest centralna i zwarta.

Wyobraźmy sobie, że to Biały ma ruch. Jeśli zagra w A3 to pozostawi Czarnemu tylko 3 możliwości ruchu. Te możliwości zaznaczono poniżej gwiazdkami.

Czarnemu zostały do wyboru same głośne ruchy! Co prawda ruch G7 wydaje się cichy, ale spowodowałby on szybką utratę rogu (byłby zagraniem w tzw. pole X). W rzeczywistości więc pozycja białego nie była zła. Była centralna i zwarta, a to pozwoliło na ograniczenie mobilności Czarnego i zmuszenie go do wykonania głośnych ruchów.

Zapamiętaj: Czasem warto zagrać głośniej aby zdobyć zwartą pozycję w centrum. To pozwoli na wykonywanie cichych ruchów później oraz na zmuszanie przeciwnika do wykonywania głośniejszych ruchów. Oczywiście “granie głośniej” nie oznacza “grania tak głośno jak się da”.

Żeby być cicho najpierw trzeba być głośno!

Eksperci w dziedzinie Othello czasem spierają się o główne cele strategiczne, o jakie należy zadbać na początku partii. Niektórzy akcentują właśnie to, że głośność ruchów nie jest z początku ważna. Inni akcentują to, że na początku gry również należy myśleć o głośności.

Tak naprawdę Ci różni eksperci mówią to samo. Nie jest bowiem tak, że każdy cichy ruch zapewni nam możliwość robienia cichych ruchów w przyszłości. W poprzednim odcinku kursu pisałem, że zanim wykonamy ruch, trzeba wyobrazić sobie sytuację na planszy. Gdy zobaczymy oczami wyobraźni efekt swojego ruchu, będzie nam łatwiej powiedzieć, czy dana pozycja zapewni dobrą grę w wielu kolejnych ruchach.

Klęska ciszy

Granie zbyt cicho na początku partii może paradoksalnie ograniczyć naszą mobilność, bo wykonanie bicia wymaga posiadania własnych pionów. Jeśli mamy zbyt mało dysków i są one źle rozstawione, również nie będziemy mieli mobilności.

Z graniem “cicho” nie można przesadzić również dlatego, że w Othello istnieje możliwość przegrania przez utracenie wszystkich pionów. Spójrzmy na diagram poniżej (Przykład 3).

W tej sytuacji Biały może wykonać cichy ruch w E6. Wydaje się to niezłym pomysłem. Powstanie taka pozycja.

Niestety w kolejnym ruchu czarny gra w E7 i mamy coś takiego.

To jest “Game Over” dla białych, bowiem utrata wszystkich dysków powoduje przegraną.

Kilka klasycznych otwarć

Na początku wspomniałem, że w Othello istnieją pewne “klasyczne” otwarcia. Niektórzy ludzie uczą się ich na pamięć, a gracze zawodowi muszą znać wiele z nich. Moim zdaniem nie ma sensu uczenie się ich na etapie, na którym jesteś. Warto jednak przynajmniej spojrzeć na te otwarcia i zastanowić się, dlaczego dobrzy gracze grają tak a nie inaczej.

Poniżej przedstawiam 10 losowo wybranych klasycznych otwarć. Jeśli masz trochę czasu i planszę, możesz się im przyjrzeć.

• Krowa – C4 C3 D3 C5 D6
• Komin – C4 C3 D3 C5 D6 E3
• Samolot – C4 C3 D3 C5 D6 F4 F5 D2 B5
• Tygrys – C4 E3 F6 E6 F5
• Połknięcie – C4 E3 F5 B4 F3 F4 E2 E6 G5 F6 D6 C6
• Róża – C4 E3 F4 C5 D6 F3 E6 C3 D3 E2
• Koń – C4 E3 F4 C5 E6
• Żaglówka – C4 C3 D3 C5 D6 F4 F5 D2 G4 D7
• Nietoperz – C4 D3 D3 C5 D6 F4 B4 B6 B5 C6 B3
• Bawół – C4 C3 D3 C5 F6

Co dalej? Graj!

Uczenie się zasad strategii jest ważne, ale najważniejsza jest umiejętność zastosowania ich w grze. Dlatego gdy już czegoś się nauczysz, znajdź sobie przeciwnika i graj. Im więcej grasz tym więcej zdobywasz doświadczeń. Im więcej doświadczeń tym lepiej.

Najwięcej nauczysz się wówczas, jeśli będziesz zapisywać i analizować swoje gry. Poza tym pamiętaj o radach z poprzednich lekcji. Zawsze wyobrażaj sobie sytuację na planszy przed wykonaniem ruchu!

W kolejnej lekcji zajmiemy się graniem przy krawędziach.

Kolejne części kursu

• Kurs Othello, cz. 4: Jechanie po bandzie i życie na krawędzi
• Kurs Othello cz. 5: Końcówki, czyli jak nie przegrać w ostatnim ruchu

Poprzednie części kursu

• Reversi i othello to dwie różne gry. Poznajcie ich różne zasady
• Kurs Othello cz. 1 – podstawy strategii, dyski stabilne i mobilność
• Kurs Othello, cz. 2: Nie buduj ścian i bądź cicho!

Potrzebujesz sprzętu? Jest tutaj!

Jeśli jeszcze nie próbowałeś grać w Othello, ale myślisz o tym, będziesz potrzebował sprzętu do grania. Znajdziesz zestaw do Othello na Ceneo. Kupując przez Ceneo wspierasz autora tego bloga.