Wykonanie kombinacji to marzenie każdego warcabisty. Chodzi o ten moment gry, kiedy pozornie bez sensu oddajesz swoje piony, aby w pewnym momencie zaskoczyć przeciwnika wielokrotnym biciem, zakończonym zwycięstwem, zdobyciem przewagi liczebnej lub przynajmniej dorobieniem damki. Niestety przeprowadzenie kombinacji nie jest łatwe i zanim zaczniesz sam je robić, musisz zobaczyć jak robili to inni.
W ramach kursu warcabowego omówiliśmy już podstawy strategii oraz zasady notacji. Teraz powinniśmy przejść do omawiania poszczególnych faz gry – debiutów, gry środkowej i końcówek. Właściwie w każdej z tych faz może wystąpić kombinacja, czyli taki zestaw ruchów, który wymusza na przeciwniku ustawienie pionów pod wielokrotne bicie. W warcabach wymuszanie jest możliwe dzięki wykorzystaniu obowiązku bicia.
Wyobraźnia to podstawa
Kombinacje najczęściej zdarzają się w grze środkowej. Mogą być rozstrzygające, ale wcale nie gwarantują wygranej. Zdarza się wiele partii bez żadnej kombinacji, a początkujący warcabiści najczęściej nie wiedzą jak je przeprowadzać. Dlaczego zatem chcę mówić o kombinacjach już teraz? Może powinienem się skupić na rozpoczynaniu partii, albo na końcówkach?
Moim zdaniem studiowanie kombinacji ma dwie zalety. Po pierwsze jest przyjemne. Po drugie przyczynia się do kształtowania wyobraźni warcabisty, a to jest najważniejsze. Pod słowem “wyobraźnia” rozumiem nie tylko kreatywność, ale przede wszystkim umiejętność wizualizowania sobie skutków posunięć. Dobry warcabista potrafi “przestawiać pionki w głowie”. Potrafi bez posłużenia się planszą “zobaczyć” jak będzie wyglądała plansza po kilku posunięciach. Bez tej umiejętności nie będziesz wygrywać w warcaby.
Przykład kombinacji – “Kombinacja diabelska”
Najlepiej będzie pokazać to na przykładzie. Spójrzmy na sytuację poniżej.
W tej sytuacji Białe mają pełną wygraną i mogą zbić aż 5 pionów zaczynając z pola 48. Czy widzisz jak można to zrobić? Domyślam się, że nie. Dlatego pozwól, że przedstawię Ci rozwiązanie.
Trzeba zacząć ruchem 34-29.
Ten ruch wymusza na czarnych bicie 23×34. Czarne nie mają wyboru i muszą bić.
Białe dokonują kolejnego wymuszenia. Wykonują ruch 28-23.
Czarne znów nie mają wyboru. Muszą bić 19x28x39. Białe tracą aż dwa piony i wydaje się to bezsensowne.
Kolejnym ruchem białych jest 37-31.
Czarne znów muszą bić podwójnie – 26x37x28.
Wydaje się, że Czarny jest ciągle górą, ale przecież on robi tylko to, do czego Biały go zmusza. Teraz przychodzi pora na bardzo błyskotliwe zagranie białego – 49-44.
Coooo? Na pierwszy rzut oka Biały podstawia piona do bicia i dorobienia damki. Niestety Czarny nie może zbić białego piona na polu 44, bo ma jeszcze jedno możliwe bicie – 21x32x43. Zgodnie z zasadami gry należy wykonać bicie najbardziej korzystne, więc Czarne biją – 21x32x43.
Teraz Białe zaczynają brać odwet. Najpierw biją 44x33x22x11.
Czarne znów nie mają wyboru. Mogą tylko zbić piona na polu 11. Wykonują bicie 16×7.
Na co białe odpowiadają potężnym biciem – 48x39x30x19x8x17.
Rezultat kombinacji jest ciekawy. Na planszy zostaną tylko dwa piony, ale ruch należy do Czarnych. Nieważne w którą stronę pójdzie, biały i tak go zbije.
Analiza kombinacji
Prawda, że fascynujące? Ta kombinacja została opisana przez warcabistę Raphaela. Nie wiem czy ktokolwiek zrobił coś takiego w grze praktycznej, ale jest to teoretycznie możliwe. Teraz spróbujmy sobie odpowiedzieć na jedno pytanie. Jak to możliwe?
Od początku celem kombinacji było wykonanie uderzenia z pola 48. W tym celu należało:
- Podstawić czarnego piona na pole 34 (wymuszone pierwszym ruchem Białych)
- Odciągnąć czarnego piona z pola 19 (wymuszone drugim ruchem Białych).
- Podstawić czarnego piona na pole 39 (również wymuszone drugim ruchem Białych)
- Podstawić czarnego piona na pole 28 (wymuszone trzecim ruchem Białych).
- Podstawić czarny pion na pole 43 (wymuszone czwartym ruchem Białych).
Grafika poniżej prezentuje pozycję wyjściową, na której zaznaczyłem w jaki sposób musiały być przemieszczone poszczególne piony (i które pola w kombinacji są istotne). To wyjaśnia w jaki sposób ktoś mógł wpaść na tak… mmmm… diabelski pomysł.
Mam też dla was film, który pokazuje kombinację krok po kroku.
Łatwiej zrozumieć niż zrobić
Na przykładzie tej jednej kombinacji możecie sami zrozumieć kilka rzeczy.
- Istotą kombinacji jest podstawianie pionów na odpowiednie pola lub odciąganie ich z pól, które muszą się zwolnić aby umożliwić wielokrotny skok.
- Kombinacja wymaga poświęceń (jeśli się nie uda to przegrasz).
- Nawet jeśli sytuacja w grze umożliwia przeprowadzenie kombinacji to możesz tego nie zauważyć!
- Zestaw ruchów w kombinacji musi mieć określoną kolejność. Gdyby w opisanej sytuacji Białe wykonały podstawienia w innej kolejności, kombinacja mogłaby się rozsypać.
Czy można jakoś rozpoznać sytuację, w której kombinacja będzie możliwa do przeprowadzenia? Te sytuacje mają pewne wspólne cechy np. istnienie równomiernie rozłożonych luk wśród kamieni przeciwnika. Początkiem wielu kombinacji jest także odsłonięcie pola przemiany. Nie można jednak wskazać jednego uniwersalnego symptomu zbliżającej się kombinacji. Najczęściej gdy szansa na kombinację się zbliża, pojawiają się również sposoby na zapobieżenie jej.
Najważniejsza jest umiejętność budowania w umyśle tzw. drzewa gry. Gracz musi umieć wyobrazić sobie skutki nie tylko jednego ruchu, ale również kilku innych ruchów po nim. Ten proces można ułatwić jeśli gracz opanuje zestaw sytuacji typowych. Zaliczają się do nich klasyczne debiuty, klasyczne kombinacje i klasyczne sposoby rozgrywania końcówek.
Wśród osób niegrających w warcaby, szczególnie wśród szachistów istnieje mit o tym, że warcabiści znają pewne “schematy wygrywania”. To bzdura, bo takie schematy nie istnieją. Gdyby istniał “schemat wygrywania” to gra nie miałaby sensu, a na mistrzostwach świata byłyby same remisy. Istnieją natomiast pewne klasyczne, wypróbowane metody osiągania pewnych celów strategicznych. Nawet jeśli nauczysz się wielu z nich to i tak niejeden przeciwnik może Cię zaskoczyć. Wtedy ratuje cię tylko wyobraźnia, twórczość i umiejętność zachowania zimnej krwi.
Spotkałem się kiedyś ze zdaniem, że w warcabach najtrudniejsze jest osiągnięcie zwycięstwa, gdy jesteś na wygranej pozycji. Jest w tym niezwykle dużo prawdy, o czym jeszcze się przekonacie.
W tej lekcji moim zamiarem było pokazanie jednej kombinacji, która będzie dobrym przykładem tego jak działają pewne rzeczy w warcabach. W kolejnych odcinkach kursu będziemy omawiać kombinacje “klasyczne”, na które będziecie mogli się natknąć w czasie swoich partii.
Podsumowanie
W tej lekcji poznaliście kombinację diabelską, która zaczyna się od poniższego ustawienia pionów.
Rozwiązanie kombinacji:
1. 34-29 23×34
2. 28-23 19×39
3. 37-31 26×28
4. 49-44 21×43
5. 44×11 16×7
6. 48×17 …. pewna przegrana Czarnych
Poprzednie części kursu
Następne części kursu:
Bona Ludo 