We wpisach o wariantach warcabów opisywałem już warcaby diagonalne, ortogonalne, na zwiększonych planszach oraz “pokręcone”. To nadal nie jest wszystko co ludzkość wymyśliła w temacie warcabów. Kolejnym rozdziałem tej opowieści są Warcaby Wieżowe zwane Basztami oraz gra o sympatycznej nazwie Laska.

Baszni, Stołpy lub Warcaby Wieżowe

Warcaby Wieżowe to gra o rodowodzie rosyjskim. Jest znana również pod nazwą Башни (Baszty) oraz Cтолбы (Stołpy). Właściwie jest to wariant Warcabów Rosyjskich, do którego używa się zwykłej, 64-polowej szachownicy oraz 12 pionów białych i 12 czarnych. Początkowe ustawienie pionów wygląda identycznie jak w większości gier warcabowych na planszy 8×8.

Zasady są podobne jak w Warcabach Rosyjskich, czyli

• Piony poruszają się o jedno pole do przodu na ukos.
• Bicie pionów odbywa się przez przeskakiwanie tzn. przeskakuje się wrogi pion na kolejne za nim pole wolne.
• Bicie możliwe jest także do tyłu.
• Bicie jest obowiązkowe.
• W jednym ruchu można wykonać kilka bić, jeśli tylko za przeskoczonym pionem znajdują się inne piony, które można przeskoczyć.
• Jeśli jest kilka możliwych wariantów bicia, gracz wybiera dowolny.
• Pion, który został damką, staje się nią natychmiast po osiągnięciu ostatniego rzędy pól.

To wszystko wygląda na zwykłe warcaby, więc gdzie jest różnica? Różnica dotyczy skutku bicia. W zwykłych warcabach zbity pion jest zdejmowany z planszy. W Warcabach Wieżowych zbity pion jest umieszczany pod pionem, który go zbił. W ten sposób dwa piony tworzą tzw. wieżę. W tej wieży pion wierzchni jest nazywany dowódcą, a pion pod nim to więzień.

Zobaczmy przykładowe bicie. Jeśli w sytuacji poniżej ruch będzie przypadał na białe, to czarny pion musi być zbity przez biały.

Po wykonaniu bicia powstanie wieża złożona z piona białego, oraz umieszczonego pod nim piona czarnego. Biały pion jest dowódcą, a czarny więźniem.

Wieża jest traktowana jak każdy inny pion. Nie zyskuje żadnych szczególnych uprawnień w ruchu czy w biciu. Nadal może się poruszać o jedno pole ukośnie do przodu. Może bić tak samo jak zwykły pion, ale po każdym biciu pion zbity jest umieszczany na samym dole wieży.

To ważne, że w Warcabach Wieżowych żaden pion nie jest zdejmowany z planszy.  Tworzą się tylko kolejne wieże. Każda wieża należy do tego gracza, którego pion znajduje się na samym szczycie wieży.

Bicie wież

Jeśli zwykły pion bije wieżę, to tylko wierzchni pion tej wieży jest umieszczany pod pionem bijącym. Wróćmy do sytuacji, na której skończyliśmy ostatni przykład. Ruch przypada na czarne, więc jeden z czarnych pionów musi bić białą wieżę.

Po wykonaniu bicia powstanie pozycja taka jak poniżej. Wierzchni pion (uprzedni dowódca wieży) zostaje zbity i znajduje się pod pionem, który tę wieżę zbił. Tymczasem pion wcześniej uwięziony został uwolniony w wyniku bicia.

Często będzie dochodzić do sytuacji gdy jedna wieża bije drugą. Wówczas również tylko  wierzchni pion wieży bitej jest zdejmowany i umieszczony pod wieżą bijącą, a pozostała część zbitej wieży pozostaje na swoim miejscu. Wieża jest od tego momentu dowodzona przez pion, który znajdował się zaraz pod dowódcą i został uwolniony w wyniku bicia.

Przyjrzyjmy się sytuacji poniżej. Widzimy jedną wieżę złożoną z dwóch białych pionów i jednego czarnego. Ta wieża będzie biła wieżę białą, złożoną z dwóch białych pionów.

W efekcie wierzchni pion białej wieży trafi pod spód wieży czarnej, ale spodni pion Białej wieży zostanie na miejscu. Po biciu powstanie pozycja taka jak poniżej.

Wszystkie pokazane przykłady były biciami pojedynczymi. W warcabach wieżowych możliwe są także bicia wielokrotne, w których pion lub wieża wykonuje kilka skoków. Każdy kolejny skok wiąże się z uwięzieniem bitego piona, lub dowódcy bitej wieży.

Jak widzicie, efekty bicia w warcabach wieżowych mogą być dość zaskakujące. Czasami bicie powoduje przyrost liczby własnych pionów, ale może też spowodować nagłe zwiększenie sił przeciwnika.

Przemiana w damkę

Jeśli pion dotrze do ostatniego rzędy pól, staje się damką. Zyskuje możliwość poruszania się o dowolną liczbę pól ukośnie, do przodu i do tyłu (tak jak w Warcabach Rosyjskich).

Jeśli wieża dotrze do ostatniego rzędu pól, wówczas wierzchni pion tej wieży staje się damką i taka wieża ma możliwości ruchu jak damka.

Uwaga: W zwykłych warcabach damkę często oznacza się położeniem jednego piona na drugim. W Warcabach Wieżowych to nie miałoby sensu, bo oznaczałoby wieże. Dlatego damki oznacza się kładąc na szczycie pion odwrócony do góry dnem. W tym artykule damki zaznaczono pionkami z koroną.

Bicie damki

Jeśli damka zostanie zbita to “staje się więźniem”, czyli jest umieszczana pod tym pionem lub wieżą, która ją zbiła. Jeśli damka jest zbita przez zwykły pion to staje się elementem wieży, która ma możliwości zwykłego piona.

Generalna zasada jest taka, że przynależność wieży (czarna lub biała) zależy od piona na wierzchu. Podobnie jest z rangą zwykłego piona lub damki. Jeśli na szczycie wieży jest zwykły pion, wieża ma prawa zwykłego piona. Jeśli zaś na szczycie wieży jest damka to wieża ma prawa damki. Przykłady pokazano poniżej.

Wieża pierwsza od lewej należy do czarnych i jest damką. Druga wieża od lewej należy co białych i nie jest damką (nawet gdyby wszystkie piony pod pionem wierzchnim były damkami). Dalej jest biała damka i czarna nie-damka (tzn. wieża na prawach zwykłego piona).

Cel gry

Celem gry jest doprowadzenie do sytuacji, w której przeciwnik nie może wykonać żadnego ruchu. Można to osiągnąć poprzez “uwięzienie” wszystkich jego pionów, albo poprzez zablokowanie jego pionów w taki sposób, aby nie miały możliwości ruchu.

Poniżej pokazano jedno z możliwych zakończeń gry. Wszystkie piony białe są uwięzione, więc wygrał grający czarnymi.

Warcaby wieżowe potrafią być zaskakujące, bo efekty poszczególnych bić mogą owocować zmianą liczebności sił po obu stronach. Żaden pion nie jest ściągany z planszy, a do uwolnienia niektórych może dojść pod koniec gry, co powoduje nagłą zmianę sytuacji. W pewien szczególny sposób jest to gra bardzo odmienna od innych gier z rodziny warcabów.

Laska

Laska to gra opracowana przez Emanuela Laskera, wybitnego szachistę, matematyka, filozofa i oczywiście pasjonata gier. Lasker poza szachami uwielbiał Brydża, interesował się grą w Go i wynalazł grę Laska w 1911 roku. Uważa się, że Emanuel Lasker miał zamiar połączyć Warcaby Wieżowe  z Warcabami Angielskimi. Laska rzeczywiście jest bardzo udaną mieszanką tych gier.

Zanim przejdziemy do opisu zasad wspomnę, aby nie mylić  Emanuela Laskera z Edwardem Laskerem. Ten drugi E. Lasker również był znanym szachistą, również interesował się Go i warcabami. Obaj panowie byli odległymi krewnymi, choć przez długi czas o tym nie wiedzieli, a znali się jako dwaj wybitni szachiści swoich czasów.

Przejdźmy do opisu zasad Laski.

Plansza i piony

Laska to gra rozgrywana na planszy 7×7, podobnej do szachownicy.

Do gry potrzebne jest 11 pionów białych, 11 pionów czarnych, kilka pionów czerwonych i kilka pionów zielonych.

Na początku gry na planszy znajdują się tylko piony białe i czarne, ustawione w taki sposób, że pozostaje między nimi tylko jeden rząd niezajętych pól. Ustawienie początkowe przedstawia rysunek poniżej.

Zasady są podobne jak Warcabach Angielskich.

• Biały rozpoczyna grę i potem gracze wykonują ruchy na przemian.
• Każdy zwykły pion może w jednym ruchu przesunąć się do przodu, na ukos.
• Bicie możliwe jest tylko w ruchu do przodu. Polega na przeskoczeniu piona wrogiego, na kolejne za nim pole wolne.
• Bicie jest obowiązkowe.

Bicie pionów i wież

W Lasce podobnie jak w Warcabach Wieżowych bicie powoduje umieszczenie zbitego piona pod pionem bijącym. Powstaje w ten sposób wieża, która składa się z piona-dowódcy (na samej górze) oraz piona uwięzionego (tego zbitego, umieszczonego pod spodem). Jeśli ta wieża zbije kolejne piony, zostaną one umieszczone na samym dole.

Jeśli dochodzi do bicia wieży, tylko jej pion dowodzący zostaje zdjęty i umieszczony pod bijącym pionem lub pod bijącą wieżą. Pion, który znajdował się pod pionem rządzącym, zostaje “uwolniony” i teraz on rządzi wierzą (dopóki nie zostanie zbity i uwięziony w innej wieży.

W Lasce możliwe jest bicie wielokrotne. Przy takim biciu w wieży zostają “uwięzione” wszystkie piony, które znalazły się na drodze bicia (lub wierzchnie piony wież, które znalazły się na tej drodze).

Promocja

Zarówno pion jak i wieża mogą zostać promowane, jeśli dojdą do ostatniej linii pól. Piona promowanego zaznacza się albo odwracając go na drugą stronę, albo zamieniając na piona zielonego (dla białych) lub czerwonego (dla czarnych).

Pion promowany zyskuje możliwość poruszania się i bicia do przodu i do tyłu. Nadal jednak może się poruszać tylko o jedno pole (czyli tak jak w Warcabach Angielskich).

Jeśli wieża dochodzi do ostatniej linii, promowany zostaje tylko jej Dowódca (pion wierzchni). Wieża rządzona przez pion promowany ma możliwości ruchu takie jak pion promowany.

Jeśli wieża rządzona przez pion promowany zostanie zbita i jej dowódcą stanie się pion zwykły, traci ona uprawnienia piona promowanego.

W toku gry może dojść do sytuacji, gdy wcześniej zbyty pion promowany zostanie uwolniony. Wówczas znów ma on prawa piona promowanego.

Cel gry

Celem gry jest doprowadznie do sytuacji, gdy wszytkie piony na planszy są rządzone przez jednego gracza.

W Lasce remis jest praktycznie niemożliwy z powodu konstrukcji planszy, która mając wymiary 7×7 ma dwie główne przekątne. W większości gier warcabowych plansza ma jedną główną przekątną, co daje możliwość przedłużania gry bezsensownymi ruchami pionów promowanych.

Laska jest fascynująca bo można przegrać grę nawet po osiągnięciu dużej przewagi. Dzieje się tak dlatego, że jedno wielokrotne bicie może uwolnić wiele własnych pionów i przywrócić je do gry.

Laska – plansza alternatywna

Miłośnicy Laski często grają na planszach nieprzypominających szachownicy, z polami w kształcie kół. Oto przykład takiej planszy.

Tak naprawdę ta plansza nie różni się znacząco od szachownicy 7×7. Po prostu nie uwzględniono na niej pól jasnych, na których gra się nie toczy. To tak jakby z szachownicy wyciąć pola czarne, zamienić ja na koła i połączyć liniami.

Spotykana jest również wersja planszy taka jak poniżej.

Niezależnie od wersji, przepisy gry są identyczne.

Więcej o warcabach

Polecam moje inne artykuły o grach warcabowych.

• Warcaby diagonalne 8×8 – klasyczne, rosyjskie, amerykańskie, tajskie, włoskie, pool i hiszpańskie
• Warcaby ortogonalne 8×8 – tureckie, Croda i Dameo
• Warcaby diagonalne na zwiększonych planszach – międzynarodowe (polskie), radzieckie, kanadyjskie, fryzyjskie, ghańskie, malezyjskie
• Warcaby pokręcone – ukośne, narożnikowe, jednokierunkowe i na wybitkę